Położenie

Albigowa położona na południe od Łańcuta, w jego bezpośrednim sąsiedztwie. Zabudowa wsi jest rozlokowana przy drodze krajowej z Łańcuta do Dynowa (droga nr 877) oraz wiejskich dróżkach w dolinie rzeki Sawa. Ponadto dojazd do wsi umożliwiają lokalne połączenia z Wysokiej (od wschodu)i Kraczkowej (od zachodu). Od wschodu graniczy z Markową, od północy z Wysoką, od południa z Handzlówką, a od zachodu z Cierpiszem.

Historia

Pierwotne nazwy wsi: Helwygheshow, Helwigau, Helwygeshof, Halwygowa poświadczają, że osadę zasiedlono kolonistami z Niemiec. Nazwa pochodzi się od imienia Helwiga, pierwszego wójta. Wieś lokował w II połowie XIV wieku ówczesny właściciel włości łańcuckiej Otto z Pilczy herbu Topór, generalny starosta ziemi ruskiej i wojewoda sandomierski.

Pierwsza wzmianka o osadzie pochodzi z końca XIV wieku. 5 maja 1384 roku Dymitr (Demetrius) kardynał legat papieski, zarządca kościoła ostrzychomskiego wystawił dokument, w którym zatwierdził nadanie dziesięcin kapitule przemyskiej uskutecznione przez biskupa przemyskiego Eryka. W powyższym dokumencie obok innych miejscowości okręgu łańcuckiego Albigową.

Po śmierci Ottona Albigową odziedziczyła córka Elżbieta Pilecka, a następnie jej potomkowie. Jeden z nich Mikołaj w 1542 roku sprzedał wieś Mikołajowi Tarle, chorążemu przemyskiemu. Od końca XVI wieku nowym właścicielem został Konstanty Karol Korniakt rodem z Krety, kupiec lwowski, dzierżawca ceł ruskich, nobilitowany w 1571 roku. Albigowa należała do rodziny Korniaktów do 1672 roku, kiedy to zmarł ostatni przedstawiciel rodu Karol Franciszek. Kolejnym dziedzicem został Stanisław Potocki, chorąży koronny, który w 1781 roku odsprzedał wieś Tadeuszowi Jerzemu Chruścickiemu. Następnie Albigową dzierżyli kolejno: Skarbkowie (od 1830), Franciszek i Stanisław Odrowąż Pieniążek. Od tego ostatniego wieś odkupili Alfred Potocki z Łańcuta. W rękach Potockich Albigowa pozostawała do 1944 roku.

Wieś znana z gospodarczości i licznych inicjatyw społecznych. Do grona wybitnych społeczników należał proboszcz Albigowej ksiądz Antoni Tyczyński, wspóinicjator budowy szkoły koszykarskiej, kółka rolniczego, szkoły gospodarstwa wiejskiego, szkoły ludowej, mleczarni, spółki oszczędności i pożyczek Raiffeisena, fabryki drenów. Ponadto Potoccy założyli tutaj stadninę koni (po II wojnie światowej zlikwidowana, a na gruntach założono słynny instytut sadowniczy, obecnie prywatne przedsiębiorstwo sadowniczo ogrodnicze).

Kościół parafialny

Kościół parafialny pw. Narodzenia Najświętszej Marii Panny. Usytuowany w centrum wsi na niewielkim wzniesieniu w zakolu Sawy. Wzgórze dostępne jest przez szerokie schody prowadzące wprost do fasady kościoła parafialnego. U stóp wzgórza, z czterech stron postawiono kamienne figury (św. Jana Nepomucena, św. Antoniego, św. Józefa z Dzieciątkiem i Matki Boskiej). Kościół został wzniesiony w stylu neoromańskim, z elementami neogotyku, orientowany, murowany z cegły, nieotynkowany. Jest to budowla jednonawowa z kaplicą od północy, prosto zamkniętym prezbiterium i wieżą "wtopioną" od frontu. Wnętrze przesklepione krzyżowo na półkolistych gurtach. Z wyposażenia warto zwrócić uwagę na neomanierystyczny ołtarz główny, późnobarokowe ołtarze boczne i rokokową ambonę przeniesioną ze skasowanego w 1820 roku kościoła OO. Dominikanów w Łańcucie. Obok wejścia głównego marmurowa tablica poświęcona księdzu kanonikowi Tyczyńskiemu.

Parafia Rzymskokatolicka w Albigowej pw. Narodzenia NMP według tradycji erygowana z funkcji Ottona z Pilczy w 1362 roku, wówczas wzniesiony kościół drewniany, który wzmiankowano w 1462 roku. Kolejny fundacji Tarłów wybudowano w II połowie XVI wieku. Trzeci z kolei drewniany wzniesiono w II połowie XVII wieku, konserwowany w 1683 roku przez Jana Zbąskiego, bpa przemyskiego, rozebrany w 1895 roku. Obecny wzniesiono w latach 1895-1897, częściowo fundacji Romana Potockiego, ordynanta łańcuckiego, według projektu Sławomira Odrzywolskiego z udziałem budowniczego z Łańcuta Stanisława Cetnarskiego, konsekrowany w 1910 roku. Obecnie parafia liczy ok. 2740 wiernych.

Zabudowania plebańskie

Obok kościoła znajduje się zespół dawnych zabudowań plebańskich: plebania, wikarówka i budynki gospodarcze.

Kapliczki ustawione w najważniejszych punktach wsi. Jedna znajduje się na początku Albigowej, przy gościńcu z Łańcuta ufundowana w 1914 roku. Inną, drewnianą ufundował hrabia Roman Potocki przy skrzyżowaniu drogi folwarcznej z gościńcem (wewnątrz barokowo ludowa figura św. Józefa z Dzieciątkiem, z II połowy XVIII wieku. Kolejne dwie postawiono obok szkół. Pierwsza obok Szkoły Ogrodniczej została wymurowana w 1887 roku. Druga, wzniesiona w 1908 roku pierwotnie znajdowała się obok karczmy i miała chronić mieszkańców przed plagą pijaństwa. W roku 1983 rozebrano ją (w związku z rozbudową szkoły) i dwa lata później odbudowano w obecnym miejscu.

Budynki użyteczności publicznej

Wzniesione w środku wsi, nieopodal skrzyżowania lokalnej drogi wiejskiej z szosą do Dynowa znajdują się najważniejsze zabytkowe budynki użyteczności publicznej: mleczarnia, dawna szkoła gospodarstwa wiejskiego, dawna szkoła gospodarstwa wiejskiego, dawna szkoła ludowa. Wyżej wymienione budynki zostały wzniesione na początku XX wieku przez budowniczego z Łańcuta Franciszka Lencznarowicza i charakteryzują się jakże typowym dla tego okresu zróżnicowaniem bryły i dbałością o detal architektoniczny.

Zabudowania "Dawnego Stada Ogierów Ordynacji" (folwark) Wybudowania w zachodniej części Albigowej, 400 m od szosy dynowskiej. Skład zabudowań jest następujący: budynek administracyjny (rządcówka), spichlerz, stajnie, budynki pomocnicze, pozostałości ogrodzenia. Całe założenie zachowało się w bardzo dobrym stanie, z czytelnym pierwotnym układem i wiernie odzwierciedla ówczesne zasady budownictwa przeznaczonego dla celów folwarcznych. Budynki zostały wybudowane z inicjatywy Alfreda I Potockiego. Pierwotnie służyły jako folwark. W 1927 roku rozbudowane przez Alfreda III Potockiego na potrzeby stadniny ogierów.

Leśniczówka

Mijając folwark i jadąc polną drogą dalej w kierunku zachodnim można dotrzeć do dawnej leśniczówki Potockich, do której prowadzą zabytkowe aleje modrzewiowa i lipowa. Także w najbliższym otoczeniu nie brakuje pomników drzew takich jak: akcje, dęby, czy sosny. Teren wokół leśniczówki został dobrze zagospodarowany i jest pod opieką Wojskowego Koła Łowieckiego z Rzeszowa. Urządzono tutaj pole biwakowe i wybudowano niezbędne budyneczki zaplecza. Pole biwakowe jest doskonałym miejscem, z którego amatorzy wycieczek pieszych i rowerowych mogą udać się polnymi dróżkami biegnącymi albo w stronę Cierpisza, bądź w kierunku przysiółka Albigowa Honie i dalej do Handzlówki.

Nieopodal leśniczówki znajdują się także trzy niewielkie stawy oraz ujęcia źródlanej wody. Ujęcia wody obok leśniczówki są do tego stopnia wydajne i silne, że nierzadko są powodem "ściągania piorunów". Potwierdzają to dwukrotne pożary pobliskiego folwarku, które trawiły zabudowania. Także współcześnie można oglądać częściowo spalone dęby i inne drzewa.

Zespół Młyński Ordynacji

Dwa budynki: młyn oraz budynek mieszkalny młynarza znajdują się przy skrzyżowaniu szosy do Dynowa z drogą z Kraczkowej. Wymurowane w 1927 roku przez budowniczych z Łańcuta Władysława Pelca i Stanisława Rogowskiego.

W cieśninie szczytowej młyna tablica upamiętniająca potyczkę jaką stoczyły w tym miejscu oddziały 10 Brygady Kawalerii Stanisława Maczka z dywizją Górską Wermahtu 9 września 1939 roku. Tablicę wmurowano w 2000 roku.